شکل گیری سازمان دانشجویان و جوانان پیشگام 2

 مصاحبه کننده: علی صمد
بخش اول: سازمان دانشجویان پیشگام

 سازمان دانش آموزان پيشگام چه زمانی تاسيس شد و رابطه آن با دانشجويان پيشگام چگونه بود؟
اين سازمان در تهران در همان روزهای اول انقلاب تاسيس شد. در روزهای اول انقلاب و تشکيل ستاد سازمان در دانشکده فنی، هر يک از رفقا مسئوليت سازماندهی بخشی از نيروهايی را که به ستاد سازمان مراجعه ميکردند برعهده داشتند. مريم سطوت مسئوليت سازماندهی دانش آموزانی را که به ستاد مراجعه ميکردند بر عهده گرفت. پس از چند هفته آنها طرحی در جهت تشکيل سازمان دانش آموزان پيشگام ارائه دادند. آن طرح درستاد سازمان در خيابان ميکده در جلسه ای با شرکت من و تعدادی از دانش آموزان مورد بررسی قرارگرفته و همانجا تصميم گرفتيم که تاسيس اين سازمان را اعلام کنيم. در تاسيس اين سازمان، دانشجويان پيشگام نقشی نداشتند. سازمان دانش آموزان پيشگام پس از تاسيس، بسرعت گسترش يافت و کميته هايی در محلات و مدارس تشکيل داد. گسترش اين سازمان، ضرورت شرکت کادرهای با تجربه تری را جهت سازماندهی اين نيرو ضروری ساخت و تعدادی از کادرهای سازمان دانشجويان پيشگام که تمايل به فعاليت در اين زمينه داشتند، به اين سازمان پيوسته و مسئولين اين سازمان را شکل دادند. در شهرستانها هم بتدريج اين سازمان برمبنای الگوی تهران تشکيل شد.

ساختار تشکيلاتی سازمان دانش آموزان پيشگام چگونه بود؟
تشکيلات دانش آموزان پيشگام بر اساس کميته های مدرسه و سپس محلات و مناطق سازمان يافت. مسئولين و بخشی از رده های ميانی اين تشکيلات را نيروهای غير دانش آموز و عمدتا دانشجويان تشکيل ميدادند. چاپ نشريه نبرد دانش آموز و موفقيت اين نشريه در گسترش و نظم اين سازمان تاثير زيادی داشت و بالاخص رابطه سازمان مرکزی و شهرستانها را مضمون ميداد. در ايالات هم سازمانهای دانش آموزان پيشگام بر اساس همين الگو و با همکاری مسئولين اين تشکيلات در تهران شکل گرفت.

نشريه نبرد دانش آموز از چه زمانی انتشار يافت و چه مضامينی را منتشر مي‌نمود؟
چند ماه پس از شکل گيری سازمان دانش آموزان پيشگام ايده انتشار يک نشريه برای دانش آموزان مطرح شد. اين نشريه مطالبی متنوعتر از ديگر نشريات سازمان منتشر مينمود و تلاش ميکرد که کمتر بيک نشريه خشک حزبی شبيه باشد. در اين نشريه تلاش ميشد که مسايل سياسی و تحليل های سازمان با زبانی ساده که برای دانش آموزان قابل درک باشد تشريح شود. نشريه نبرد دانش آموز با استقبال زيادی مواجه شد و بدليل فرم و مطالب متنوعش توسط دانش آموزانی که سازمان را تاييد نميکردند نيز خوانده ميشد. انتشار اين نشريه پس از ادغام سازمانهای دانش آموزان و دانشجويان پيشگام تا زمان ضربه به سازمان تداوم يافت. مسئوليت اين نشريه باهيبت غفاری و اعضا تحريريه آن اردشير بهتويی و دوتن ديگر که نامهای آنان را فراموش کردم بودند که بعدا به حزب توده ايران و اقليت پيوستند. بعد از انشعاب 16 آذر و جدايی هيبت غفاری، مسئوليت نشريه با اردشير بهتويی بود و مرتضی ميثمی، احمد ثقلينی و پيروز کامور عضو تحريريه نشريه بودند.

ديگر سازمانهای مشابه مانند معلمان پيشگام چه رابطه ای با دانشجويان پيشگام داشتند؟
معلمان پيشگام با استفاده ار تجربه دانشجويان پيشگام در ستاد سازمان توسط تعدادی از معلمان عضو سازمان شکل گرفت و شکل گيری و فعاليت های آن هيچ رابطه مستقيمی با دانشجويان پيشگام نداشت.

سازمان جوانان پيشگام در چه روندی تشکيل شد؟
از اواخر سال 58 ضرورت تشکيل سارمان جوانان مطرح بود. پس از بسته شدن دانشگاهها، سازمان دانشجويان پيشگام نميتوانست به شکل سابق به حيات خود ادامه دهد. بخش عمده فعالين اين سازمان به تشکيلات سازمان فداييان منتقل شده و در کميته های محلی اين سازمان سازماندهی شدند. بسته شدن دانشگاهها تشکيل سازمان جوانان پيشگام را تسريع کرد. اين سازمان در اواسط سال 59 از ادغام سازمان دانشجويان و دانش آموزان پيشگام تشکيل شد.

ساختار تشکيلاتی اين سازمان چگونه بود؟
تشکيلات اين سازمان بر اساس کميته های محلی و مدارس سازمان مييافت. تشکيلات اين سازمان سراسری بود و از تجربيات سازمانهای جوانان احزاب چپ و کمونيست در سازماندهی آن استفاده شده بود. کميته های اين سازمان در تمام سطوح با کميته مشابه سازمان فداييان در رابطه بوده و مسئول کميته محلی سازمان جوانان، عضو کميته محلی مشابه سازمان فداييان بود. مبنا بر اين بود که اين سازمان در تصميم گيری های خود استقلال و کميته های سازمان در تمام سطوح بر فعاليت آن نظارت داشته باشند. انتشار نبرد دانش آموز بعنوان ارگان اين سازمان تداوم يافت. کميسيونهايی نظير تبليغات، کارگران جوان، آموزش و .... در جنب هيات اجرايی و کميته های ايالتی و شهر شکل گرفت که مسئولين آن عضو کميسيون مشابه سازمان بودند. هر ماه جلسه ای با شرکت مسئولين کميسيونها و مسئولين کميته های ايالتی جوانان برگزار ميشد و تصميمات عمومی تشکيلاتی در اين جلسات اتخاذ ميشد.

وظيفه کميسيون آموزش چه بود؟
کميسيون آموزش از کميسيون های فعال اين سازمان بود که وظيفه آموزش نظری اعضا اين سازمان را عهده دار بود. اين کميسيون برنامه مطالعاتی تعيين نموده بود که سطوح مختلفی را در بر ميگرفت و شامل يک سری کتابهای معين، يکسری تم ها که هر کس ميتوانست کتابهای لازم را در آن زمينه ها يافته و مطالعه کند و تعدادی کتاب پيشنهادی در عرصه های مختلف تحت عنوان مطالعه آزاد بود. تصميم بر اين بود که اردوهای چند روزه تفريحی، آموزشی سازماندهی شود که بدليل ضربات سال 61 عملی نشد. 

مسئولين اين سازمان چه کسانی بودند؟
مسئول اين سازمان مهرداد مينوکده بود واعضا هيات اجراِيی آن مريم سطوت، رضی تابان، محمود پژمان، مرتضی ميثمی و هيبت غفاری بودند. پس از جدايی هيبت غفاری در انشعاب 16 آذر که سردبيری نشريه نبرد دانش آموز را بر عهده داشت، اردشير بهتويی به هيات اجرايی پيوست. کميته رهبری اين سازمان از جمع بزرگتری تشکيل ميشد که رفقای ديگری منجمله احمد ثقلينی، فردوس تاج الدين، حسين جواهری، عليرضا اسکندری و مسئولين ايالتی سازمانهای جوانان ( فرهاد سپهوند و کبری سليمی و ....) عضو آن بودند. من نيز کماکان از طرف رهبری سازمان فداييان مسئوليت نظارت بر فعاليت های اين سازمان را عهده دار بودم.

چه درصدی از اعضای سازمان جوانان پيشگام دختر بودند؟
من آمار دقيقی در اختيار ندارم ولی فکر ميکنم دختران بيش از40 درصد اعضا اين سازمان را تشکيل ميدادند.

چند در صد مسيولين اين سازمان دختر بودند؟
ما تصميم گرفته بوديم که بکوشيم 40 درصد مسئولين در تمام رده ها دختر باشند. کميته های اين سازمان معمولا 5 نفره بود و تلاش بعمل ميامد که حداقل دو تن از آنان دختر باشند. قصد داشتیم در رابطه با رهبری سازمان جوانان نیز همان سیاست را پیش ببریم که با شروع ضربات عملی نشد. با وجود در صد پايين زنان مسئول در سازمان ( تنها يک نفر در کميته مرکزی) دو عامل در اجرای اين تصميم بما کمک ميکرد. اولا تعداد زياد دختران فعال اين تشکيلات امکان يافتن افرادی را که توانايی داشته و ديگران به آنان بعنوان مسئول اعتماد کنند، افزايش ميداد و ثانيا هر جا که ما با مشکل مواجه بوديم تعدادی از دختران عضو تشکيلات سازمان را که دارای توان و تجربه بوده و مسئوليت جدی در سازمان نداشتند به تشکيلات جوانان منتقل کرده و در رده مسئولين قرار ميداديم. يکی از وظايف مريم سطوت که مسئوليت تشکيلات اين سازمان را عهده دار بود، در مسافرت ها و سرکشی هايش نظارت بر اين امر بود. در اين زمينه ما نه صد در صد ولی تا حد زيادی موفق بوديم.

آيا حوزه ها و جلسات و اجلاسهای سازمان جوانان پيشگام بصورت مختلط برگزار ميشد؟
در حوزه های پايه ای که بر اساس مدارس شکل گرفته بود طبيعتا دخترها و پسرها مجزا بودند ولی در ساير موارد جلسات مختلط بود.

ارتباط سازمان جوانان پيشگام با ديگر تشکل های جوانان چگونه بود؟
در مدارس کميته های جوانان متمايل به سازمان مجاهدين فعال بودند. شکل گيری سازمان جوانان همزمان با دوری سياست سازمان فداييان و مجاهدين بود که به تبع آن، جوانان متمايل به اين دو سازمان نيز از يکديگر فاصله گرفتند. انجمن های اسلامی در مدارس و محلات به پيشگاميها بعنوان دشمن بالفعل و يا بالقوه برخورد داشتند و طبيعتا رابطه پيشگاميها با آنان دور بود. رابطه با سازمان جوانان حزب توده ايران همگام با نزديکی نظری سياسی دو سازمان دوستانه تر و نزديکتر شد.

حد تاثير گذاری سازمان جوانان حزب توده ايران بر سازمان جوانان پيشگام در سالهای 60 و 61 در چه سطحی بود؟
در اين سالها رابطه با سازمان جوانان حزب توده ايران گسترش يافت. در ماههای آخر قبل از يورش سال 61 در جلسات مهم رهبری پيشگام يکی از مسئولين سازمان جوانان حزب توده ايران (معمولا کيومرث زرشناس) بعنوان مهمان دعوت ميشد. مسئولين نشريه نبرد دانش آموز و نشريه سازمان جوانان حزب (زهره قاينی) هر هفته با يکديگر ديدار و گفتگو داشتند.

سازمان جوانان پيشگام چند عضو داشت؟
در بهمن ماه سال 61 نيروهای وابسته به سازمان جوانان پيشگام حدود 10 هزار نفر بودند.

تا چه حد اين سازمان در جلب جوانان غير دانشجو و دانش آموز موفق بود؟
اکثريت قريب باتفاق اعضای سازمان جوانان پيشگام دانش آموز و دانشجو بودند ولی بالاخص در سال 61 تعداد اعضا اين سازمان در محلات زحمتکش نشين و در ميان جوانان اين محلات رشدی سريع داشت، بگونه ای که تشکيلات اين مناطق قدرت جلب و سازماندهی نيروهايی را که بسمت اين سازمان ميامدند، نداشتند.

کميته مرکزی سازمان جوانان پيشگام چه تدابيری را پس از سال 61 برای ادامه کاری در داخل کشور اتخاذ نمود. آيا تشکيلات اين سازمان به تشکيلات فداييان انتقال يافت و يا بصورت مستقل به فعاليت خود ادامه داد؟
پس از سال 62 امکان فعاليت متشکل سازمان جوانان پيشگام ناممکن بود. کميته های مختلف سازمان فداييان در شکل غير متمرکز به فعاليت خود ادامه دادند وکميته های جوانان نيز در رابطه با کميته های محلی بوده و رابطه مستقيم آنان با مرکزيت جوانان پيشگام قطع شد. با دستگيری هايی که در سالهای بعد صورت گرفت، فعاليت متشکل سازمان جوانان پيشگام در داخل کشور نا ممکن گرديد. در خارج از کشور نيز تا دوره ای مسئولين سابق سازمان جوانان پيشگام، مسئوليت پيگيری و موضع گيری در رابطه با مسايل جوانان را عهده دار بودند. پس از مدتی اين ارگان که فاقد ارتباطات و مسئوليت های تشکيلاتی بود به يکی از گروههای کار سازمان فداييان بدل گردید