مواضع سازمانهای سیاسی در قبال انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری
مصاحبه با رادیو زمانه
مصاحبه گر مریم محمدی
در ادامه سلسله برنامه های «روی خط زمانه» در ارتباط با دهمین دوره انتخاب ریاست جمهوری ایران، به چگونگی نگاه احزاب و سازمانهای اپوزیسیون خارج از ایران به انتخابات این دوره پرداخته ام.
در این ارتباط با آقایان، فرهاد فرجاد، از اعضای رهبری «حزب دمکراتیک مردم ایران»، پرویز نویدی، عضو رهبری «سازمان اتحاد فداییان خلق ایران» و مهدی فتاپور از اعضای رهبری «اتحاد جمهوریخواهان ایران» گفت و گو کرده‌‌ام.
اولین سوالم، ارزیابی کلی از انتخابات پیش رو است؛ این دوره از انتخابات ریاست جمهوری ایران چه مختصات و ویژگیهایی دارد؟
نظر حزب دمکراتیک مردم ایران را آقای فرهاد فرجاد توضیح میدهد:
انتخابات ریاست جمهوری دوره دهم همانطوری که از نامش پیدا است، انتخاب ریاست جمهور است و اهمیت فوقالعاده آن، به نظر ما، در این رابطه است که رییس جمهوری که امروز بر سر قدرت است، اگر دوباره انتخاب شود هم ضرر مهلکی به اقتصاد کشور میزند و هم از نظر سیاست خارجی و منطقه میتواند خطرات غیرقابل پیش بینی برای مملکت ما داشته باشد.
به همین دلیل، ضرورت شرکت همه شهروندان ایران، به خصوص کسانی که دلشان برای آینده ایران، برای دمکراسی و پیشرفت میتپد، اهمیت دوچندان دارد که در این انتخابات شرکت کنند و با شرکت خود، عملاً شرایطی را به وجود بیاورند که قبل از هر چیز، آقای احمدی نژاد دوباره به ریاست جمهوری انتخاب نشود.
پس به نظر شما، ویژگی این انتخابات و تفاوتی که با دوره های قبل دارد، اهمیت پایان دادن به دولت فعلی است؟
بله.
آقای پرویز نویدی، دیدگاههای سازمان اتحاد فداییان خلق ایران را در این مورد می‌گوید:
این انتخابات در مجموع، مثل انتخابات گذشته در جمهوری اسلامی است، البته با ویژگیهای خاصی. یکی از این ویژگیهای خاص رییس جمهور فعلی، آقای احمدی نژاد است، با مسایلی که به وجود آورده و سیاستهایی که پیش گرفته است. به طوری که در داخل بحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بیداد میکند و در صحنه بین المللی هم وضع را بدتر از پیش کرده و توانسته نیروی وسیعی را در کل جهان، علیه جمهوری اسلامی ایران، به وجود بیاورد.
از طرف دیگر، خوشبختانه، تغییراتی در دستگاه رهبری آمریکا در جهت مثبت به وجود آمده و رییس جمهور جدید سعی میکند مناسبات خوبی را با کل جهان، از جمله منطقه بسیار حساسی مثل خاورمیانه و ایران، داشته باشد. ولی متأسفانه، با سیاستهای آقای احمدی نژاد، امکان چنین بهبودی در مناسبات مشاهده نمیشود.
بنابراین، جمهوری اسلامی از این نظر در برابر یک انتخاب قرار دارد و این هم از ویژگیهای این دوره از انتخابات است. ویژگی دیگری هم که باید روی آن تأکید کرد، این است که دیگر صف بندی سابق در جناحهای جمهوری اسلامی بین اصلاح طلبان و اصولگرایان تا حدود زیادی به هم خورده است.
به این معنا که در درون خود اصولگرایان، اگر نیرویی مثل خاتمی در صحنه نباشد که الان نیست، آنها اتحاد ندارند و در مورد احمدینژاد میانشان اختلاف نظر وجود دارد. این هم یک ویژگی است که در این دوره اصول گرایان یکپارچه نیستند.
در طرف دیگر هم، اصلاح طلبان وضعیت سابق خود را از دست داده اند. نیروی جوان و نیرویی که قدرت اصلی اصلاح طلبان بود و میتوانست آنها را به پیش ببرد، تا حدود زیادی از اصلاحطلبان سرخورده است و ما با رکودی در بین جوانان و بهویژه دانشجویان، روبه‌رو هستیم و آن شور و شوقی را که در دوم خرداد نشان دادند، به‌هیچ‌وجه نمیبینیم.
آقای مهدی فتاپور نظر اتحاد جمهوریخواهان ایران را بیان میکند:
انتخابات در ایران، یک ویژگی دارد که انتخابات دهم هم در همان چهارچوب قرار میگیرد. یعنی انتخابات در ایران دو مرحله است، در یک مرحله ولی فقیه و شورای نگهبان تصمیم میگیرند که چه کاندیداهایی در صحنه بمانند و مردم در چه محدودهای حق شرکت دارند.
این انتخابات هم همین خصوصیت را دارد و کماکان مثل همیشه، بخش بزرگی از نیروها حذف شدهاند و حتا شرایطی پیش آمده که افرادی مثل آقای خاتمی و نوری که در درون رژیم بودند و مسئولیتهای مهمی داشتند، تحت فشارهایی قرار گرفتند که نتوانستند کاندیدا شوند. بنابراین، ویژگی عمومی انتخابات جمهوری اسلامی در این انتخابات هم صادق است.
کدام نیروها، عوامل یا جریانهای داخلی و خارجی، در نتیجهی این انتخابات تأثیرگذار هستند؟
آقای فرهاد فرجاد توضیح میدهد:
آقای احمدینژاد، تقریباً نیروهای ثابتی را پشت سر خود دارد. آنچه میتواند سرنوشت انتخابات ایران را در جهت آیندهی بهتر ایران تغییر بدهد، شرکت وسیع شهروندان ایرانی، شهروندان مدرن و دمکرات ایران در شهرهای بزرگ است که برخلاف گذشته که شاید بیش از چهل درصد در انتخابات شرکت نکردند، این بار در انتخابات شرکت کنند و با شرکت خود سرنوشت آیندهی انتخابات را حتماً رقم خواهند زد.
پرویز نویدی، عضو رهبری «سازمان اتحاد فداییان خلق ایران»
آقای پرویز نویدی در این باره می‌گوید:
در انتخاباتهای جمهوری اسلامی، از آنجایی انتخابات آزاد نیست و هیچ وقت شرایط دمکراتیکی وجود نداشته، احزاب سیاسی و اپوزیسیون به‌هیچ‌وجه نتوانسته است به آن معنا، تأثیری در روند انتخابات داشته باشد.
مخاطب احزاب سیاسی بیشتر مردم بودهاند برای این‌که به مردم نشان بدهند که در حقیقت، اینها صحنهای را چیدهاند و شما باید تا آنجایی که میتوانید در این صحنه، اگر میشود، مهر و نشان خود را بزنید و بیشتر هم مخالفت با نمایندگان رسمی حکومت بوده است.
در نتیجه، نیروهای تأثیرگذار از یک سو، جناحهای داخلی خود رژیم هستند و از سوی دیگر مسایل بینالمللی است. اگر هم حرکتی از طرف مردم صورت بگیرد، آن هم قطعاً میتواند موثر باشد. البته امروز نسبت به گذشته، با جنبشهای مختلف اجتماعی روبه‌رو هستیم. جنبشهایی که به طور واقعی وجود دارند و خواستههای معینی را طرح کردهاند.
میتوانم از صحبتهایتان نتیجه بگیرم که شما مهمترین نیروهای اثرگذار را شرایط بینالمللی و جناحبندیهای درون حکومت میبینید؟
و در شرایط خیلی مشخصی، اگر حرکتی در بین مردم بهوجود بیاید، طبیعتاً تمام این معادلات را میتوانند بههم بریزند. همانطوری که در دوم خرداد این کار را کردند.
آیا شما چنین حرکتی را اینبار محتمل میبینید؟
تا آنجایی که اطلاعاتم اجازه میدهد، احساسم این است که در شرایط کنونی، جوانها و نیرویی که میتواند موتور حرکت سومی باشد، نسبت به این انتخابات سرد است و آن شور و شوقی را که در گذشتهها داشتند، الان نشان نمیدهند. الان بعید به نظر میرسد.
آقای فتاپور نظر اتحاد جمهوریخواهان ایران را توضیح میدهد:
در این انتخابات، یک طرف قضیه، آقای احمدینژاد و اصولگراها هستند که در بخشی از جامعه نفوذ دارند، نیروهای معینی به آنان اعتماد دارند، در انتخابات شرکت میکنند و به آنها رأی میدهند.
در ارتباط با کاندیداهای دیگر، به خصوص آقای موسوی و کروبی، تمام مسأله برمیگردد به این‌که آنها تا چه حد بتوانند اعتماد اقشار شهری و نیروهای مدرن اجتماعی، تحصیلکردهها، دانشجویان و زنان را جلب کنند و چقدر این نیروها در انتخابات شرکت کنند.
بنابراین از سمت نیروهای اصلاحطلب، تأثیرگذاری در انتخابات، برمیگردد به این‌که کاندیداها تا چه حد بتوانند اعتماد این نیروها را جلب کنند و این نیروها تا چه به صحنه بیایند.
موضعگیری این سازمانها و احزاب در مقابل انتخابات فعلی چگونه است؟
موضعگیری حزب دمکراتیک مردم ایران:
در نشست آتی ما که بهزودی برگزار خواهد شد، جمعبندی جدیدتری از کاندیداها خواهیم داشت و حتماً تصمیم مجددی خواهیم گرفت. ولی آنچه امروز از سوی ما قطعی است، شرکت در انتخابات، دعوت مردم به شرکت در انتخابات و رأی دادن به کاندیداهای اصلاحطلبان است.
موضعگیری سازمان اتحاد فداییان خلق ایران:
سازمان ما هنوز موضع قطعی خود را نگرفته است. این موضع بعداً، از طریق ارگانهای رسمی قطعاً اعلام خواهد شد. ولی گرایش عمومی در سازمان ما این است که ما با منطق و روشی که بعضیها در پیش میگیرند که «در هر حال، ما ناگزیر هستیم و بین بد و بدتر باید یک نفر را انتخاب کرد»، توافقی نداریم.
ما فکر میکنیم اگر در شرایطی انتخابات با این‌که ضد دمکراتیک بوده و هست و در جمهوری اسلامی همیشه اینطوری خواهد بود، بتواند شکافی در درون رژیم بهوجود بیاورد یا تنفسی برای جنبشها ایجاد کند و یا این جنبشها را گامی به پیش ببرد، قطعاً باید با آن برخورد متفاوتی کرد.
ولی در شرایط فعلی، چنین وضعیتی وجود ندارد. اصلاحطلبان توانستند در یک دوره کاری را پیش ببرند، اما امروز اصلاحطلبی به پوستهی سخت قانون اساسی برخورد کرده است.
مهدی فتاپور از اعضای رهبری اتحاد جمهوریخواهان ایران
اتحاد جمهوریخواهان ایران با این انتخابات چگونه برخورد خواهد کرد یا برخورد کرده است؟ آقای فتاپور توضیح میدهد:
وقتی صحبت از شرکت یا عدم شرکت است، نظر اتحاد جمهوری خواهان این است که باید در انتخابات شرکت کند، کاندیدای خود را معرفی کند و در صحنه حضور داشته باشد. متأسفانه، این امکان به دلیل شرایط کشور، از نیروهایی مثل اتحاد جمهوریخواهان ایران سلب شده است و ما نمیتوانیم به مفهوم کاندیدا شدن در انتخابات شرکت کنیم.
در این دوره از انتخابات، همانطور که در داخل کشور توسط نیروهای مطالبهمحور، رویکرد جدیدی پیش گرفته شد، ما هم این رویکرد را صحیح میدانستیم و در همین جهت هم عمل کردیم.
نیروهایی که امکان شرکت در انتخابات، به مفهوم کاندیدا شدن را نداشتند، تلاش کردند در این انتخابات، سیاست و برنامههای خود را ارائه بدهند و مطرح کنند از نظر آنها، امروز چه مسایلی باید در جامعهی ایران مورد توجه قرار بگیرد، کاندیداهایی که هستند، به چه مسایلی باید پاسخ بدهند و اگر خود ما در صحنه باشیم، سعی میکنیم چه پاسخی به این مسایل بدهیم. ما هم در این عرصه شرکت داشتیم و تلاش کردیم در این جهت کار کنیم. هنوز هم این پروسه ادامه دارد.
آیا ممکن است این سازمانها و احزاب از کاندیدای معینی در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، حمایت کنند؟
آقای فرهاد فرجاد، عضو رهبری حزب دمکراتیک مردم ایران، پاسخ میدهد:
این امکان هست. در میان ما تمایلات مختلف هم وجود دارد. ولی جمعبندی ما و آنچه برای همهی ما در حزب دمکراتیک مردم ایران، اهمیت بالایی دارد، عدم انتخاب آقای احمدینژاد و انتخاب کاندیدای اصلاحطلبان است.
آقای پرویز نویدی از جانب سازمان اتحاد فداییان خلق ایران می‌گوید:
خیلی بعید میدانم. الان شرایط اصلاً اینگونه نیست که انتخاب بین بد و بدتر طرح باشد، بلکه باید از بین بد و بدتر و بدترین یکی را انتخاب کرد و اگر همینطور پیش برود، زمانی کاری خواهند کرد که فرض کنید آقای شریعتمداری کاندیدا شود و آدم بگوید بهتر این است به احمدینژاد رأی بدهیم تا این‌که شریعتمداری بیاید.
منظورتان آقای حسین شریعتمداری، مدیرمسئول کیهان است.
بله، قطعاً. آقای شریعتمداری کیهان.
آقای مهدی فتاپور از رهبری اتحاد جمهوریخواهان ایران معتقد است:
در مورد چهار کاندیدایی که شانس بیشتری دارند، آقای احمدینژاد چهار سال حکومت کرده و نتایج کار ایشان در چهار سال گذشته روشن است. در عین حال در همان چهارچوب سیاست مطالبه محور، اتحاد جمهوریخواهان ایران معتقد است که باید کاندیداهای دیگر (آقای موسوی، کروبی و رضایی) مورد سوال قرار بگیرند و نکات و ابهاماتی را که در برنامهشان وجود دارد، روشن کنند.
تلاشهایی هم که مثلاً سازمانهای زنان دارند انجام میدهند، خواستههایشان را طرح میکنند، مطالباتشان را جلوی کاندیداها میگذارند و از آنها میخواهند که پاسخ خود را به این مطالبات بیان کنند، این کار ادامه پیدا کند.
اما آیا ممکن است اتحاد جمهوریخواهان از یکی از کاندیداها حمایت کند؟
برمیگردد به همین پروسهای که طی شود. الان نمیتوانم پاسخ بدهم. هنوز تا انتخابات وقت داریم و در این فاصلهی زمانی باید ببینیم چه مسایلی پیش میآید.